Druga część poradnika antykryzysowego poświęcona jest świadczeniu postojowemu. Co to jest? Kto może je uzyskać i w jakich warunkach? Jak wypełniać wniosek o świadczenie? Jak i gdzie go składać? Staramy się przedstawić najważniejsze informacje z praktycznymi uwagami, choć ze względu na sposób tworzenia przepisów nie sposób wydawać jednoznaczne opinie.
Ponownie przygotowaliśmy infografikę, tym razem jest to studium prostego praktycznego przypadku. Możecie ją pobrać tutaj i bez ograniczeń udostępniać. Przypominamy także o akcji #RatujBiznes, w ramach której świadczymy nieodpłatne poradnictwo prawne w zakresie przepisów „Tarczy”.
CZYM JEST ŚWIADCZENIE POSTOJOWE?
- Jest to świadczenie, które ma – przynajmniej w pewnym stopniu – rekompensować określonym podmiotom stratę przychodów wynikającą z pogorszenia się ich sytuacji gospodarczej w związku z panującą sytuacją epidemiczną.
- W ustawie określono warunki uzyskania świadczenia oraz sposób kontroli składanych przed przedsiębiorców wniosków oraz oświadczeń.
- Przedsiębiorca decyduje o przeznaczeniu otrzymanych środków!
- Świadczenie jest jednorazowe, ale Rada Ministrów może przyznać ponowna wypłatę „postojowego”.
|
UWAGA! Żaden przepis prawa nie precyzuje pojęcia „przestoju w prowadzeniu działalności”. W duchu tzw. wykładni językowej sięgamy zatem do słownika języka polskiego PWN, gdzie podano, że przestój to „przerwę w pracy, w produkcji itp.”. Mamy zatem pewien interpretacyjny problem. Z jednej strony ustawa przewiduje pewne warunki udzielenia świadczenia, które możemy rozumieć jako wystarczające przesłanki pomocy. Jednak nie zostało wskazane jednoznacznie, że środki mogą zostać przyznane także przedsiębiorcom (osobom zatrudnionym na podstawie umowy cywilnoprawnej), którzy nie zaniechali podejmowania czynności zawodowych. |
PODMIOTY UPRAWNIONE DO OTRZYMANIA ŚWIADCZENIA
- osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą
- osoba wykonująca umowę cywilnoprawną (tj. umowę agencyjną, umowę zlecenia, inną umowę o świadczenie usług albo umowę o dzieło)
|
PAMIĘTAJ! O świadczenie mogą ubiegać się osoby, które nie podlegają ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu niż własna działalność gospodarcza lub umowa cywilnoprawna. Co to oznacza w praktyce? „Postojowego” nie otrzymasz, jeżeli np. jesteś ubezpieczony w KRUS lub jeżeli poza prowadzeniem własnej działalności (wykonywaniem umów cywilnoprawnych) jesteś także zatrudniony na podstawie umowy o pracę. |
WARUNKI OTRZYMANIA ŚWIADCZENIA
- Osoba, dla której ma być przyznane świadczenie mieszka na terytorium Polski oraz być:
- obywatelem Polski lub
- obywatelem państwa członkowskiego UE, państwa członkowskiego EFTA, państwa członkowskiego EOG lub Szwajcarii, posiadającym prawo pobytu lub prawo stałego pobytu lub
- cudzoziemcem legalnie przebywającym na terytorium Polski
- Przestój w prowadzeniu działalności związany jest z wystąpieniem COVID-19
- osoby prowadzącej działalność gospodarczą
- zleceniodawcy lub zamawiającego, z którymi została zawarta umowa cywilnoprawna
- 31 stycznia 2020 r. – najpóźniej tego dnia wnioskodawca rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej albo zawarł umowę cywilnoprawną
- Dodatkowo dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą (nie stosuje się do osób, które rozliczają się z podatku w formie karty podatkowej i korzystały ze zwolnienia sprzedaży od podatku VAT):
- nie zawiesiła prowadzenia działalności gospodarczej oraz przychód z jej prowadzenia w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o świadczenie:
- był o co najmniej 15% niższy od przychodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc
- nie był wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa GUS, obowiązującego na dzień złożenia wniosku
PMW za IV kwartał 2019 r. wyniosło 5.198,58 zł, co po pomnożeniu przez 3 daje 15.595,74 zł!
- zawiesiła prowadzenie działalności gospodarczej po 31 stycznia 2020 r. oraz przychód z prowadzenia tej działalności uzyskany w miesiąc poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie, nie był wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa GUS, obowiązującego na dzień złożenia wniosku
- Dodatkowo dla osoby wykonującej umowę cywilnoprawną:
przychód z umowy cywilnoprawnej uzyskany w miesiącu w którym został złożony wniosek o świadczenie, nie był wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa GUS, obowiązującego na dzień złożenia wniosku
|
PAMIĘTAJ! Definicja przychodu zawarta jest w art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Katalog przysporzeń zaliczanych do przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej jest bardzo obszerny. W odniesieniu do świadczenia postojowego powinieneś zapamiętać jednak trzy kwestie: 1. Przychodem z działalności gospodarczej są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane. Jeżeli zatem w lutym 2020 r. wystawiłeś fakturę, której termin zapłaty przypada już na marzec 2020 r., to przychód ze sprzedaży wykazany w tej fakturze powstał już w lutym 2. Jeżeli dokonujesz sprzedaży towarów lub usług opodatkowanych podatkiem VAT, to przychodem z tej sprzedaży jest przychód pomniejszony o należny podatek VAT. Innymi słowy przychodem nie będzie kwota pobrana z tytułu podatku VAT 3. Przepisy kształtujące „postojowe” (a konkretnie te, które odnoszą się do kryterium przychodowego) odnoszą się wprost do przychodu z prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej; ten dosłowny zapis ustawy pozwala na przyjęcie, że limit przychodu dotyczy zatem wyłącznie przychodu osiągniętego z prowadzonej działalności gospodarczej |
|
UWAGA! Prawidłowe odczytanie przepisów regulujących świadczenie postojowe może sprawić niemałe trudności, dlatego najlepiej omówić je na przykładzie. Joanna Przedsiębiorcza (Polka od urodzenia mieszkająca w Stargardzie), właścicielka sklepu spożywczego prężnie działającego od października 2019 r. na szczecińskim bazarze, w marcu 2020 r. uzyskała z prowadzonej działalności gospodarczej przychód w wysokości 18.800 zł. W związku z wybuchem epidemii wirusa SARS-CoV-2 jej przychody w kwietniu 2020 r. spadły o 5.264 zł, tj. do kwoty 13.536 zł. Pani Joanna nie jest zatrudniona na umowie o pracę i nie podlega ubezpieczeniu w KRUS, a już w kwietniu 2020 r. chce skorzystać ze świadczenia postojowego. Co należy wziąć pod uwagę?
1. Obywatelstwo i miejsce zamieszkania – pani Joanna jest Polką, na stałe mieszkającą na terytorium RP 2. Termin rozpoczęcia oraz ciągłość prowadzenia działalności – pani Joanna nieprzerwanie prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą od października 2019 r., a zatem spełnia warunek rozpoczęcia działalności przed 1 lutego 2020 r., a nadto nie zawiesiła jej prowadzenia 3. Jednorazowość świadczenia – pani Joanna do tej pory nie uzyskała „postojowego”, dlatego przysługuje jej to świadczenie 4. Przyczyna spadku przychodu – obniżenie przychodu pani Joanny było niewątpliwie powiązane z ograniczeniami w funkcjonowaniu punktów handlowych, wprowadzonymi w celu przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się koronawirusa 5. Poziom obniżenia przychodu – w stosunku do przychodu z poprzedniego miesiąca, przychód z kwietnia zmniejszyły się o 28%, a zatem więcej, niż wskazane w ustawie 15% 6. Limit przychodu – pani Joanna osiągnęła przychód na poziomie 13.536 zł, a zatem mniejszy, niż 300% PMW ogłoszonego przez Prezesa GUS za IV kwartał 2019 r. (trzeba pamiętać, że w kwietniu 2020 r. może obowiązywać już wskaźnik PMW na I kwartał 2020 r.) |
WYSOKOŚĆ ŚWIADCZENIA POSTOJOWEGO
- 2.080 zł – co do zasady świadczenie przysługuje w wysokości 80% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w 2020 r. (które wynosi 2.600 zł)
- suma wynagrodzeń z tytułu wykonywania umów cywilnoprawnych z miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym został złożony wniosek – jeżeli suma przychodów osiągniętych z tytułu wykonywania tych umów w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek wynosi mniej, niż 1.300 zł (czyli mniej, niż połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w 2020 r.)
|
WYJAŚNIENIE! Osoba wykonująca łącznie cztery umowy cywilnoprawne chce w maju 2020 r. złożyć wniosek o świadczenie postojowe. Z tytułu wykonywania wszystkich tych umów w kwietniu 2020 r. uzyskała łączny przychód w wysokości 1.155 zł. Jeżeli osoba ta spełnia ogólne warunki do uzyskania świadczenia, to przysługuje jej „postojowe” w wysokości 1.155 zł. |
- 1.300 zł – przysługuje osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, rozliczającej się z podatku w formie karty podatkowej i korzystającej ze zwolnienia sprzedaży od podatku VAT
|
WAŻNE! Otrzymane świadczenie jest wolne od podatku dochodowego, a z przekazanej jego tytułem kwoty nie dokonuje się potrąceń i egzekucji. |
WNIOSEK
- Świadczenie może być przyznane wyłącznie na wniosek
- Wniosek składa do ZUS:
- osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą
- zleceniodawca/zamawiający (czyli osoba, na której rzecz wykonywana jest umowa cywilnoprawna)
- Termin złożenia – najpóźniej w terminie 3 miesięcy od miesiąca, w którym został zniesiony stan epidemii
- Oświadczenie odnośnie spełnienia kryterium przychodowego – pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń (urzędnik nie musi pouczać wnioskodawcy o tej odpowiedzialności)
- Wniosek dla osób prowadzących działalność gospodarczą dostępny jest tutaj, a dla osób wykonujących umowy cywilnoprawne – tutaj.
DECYZJA
Akceptacja wniosku:
ZUS wypłaca świadczenie niezwłocznie po wyjaśnieniu ostatniej z okoliczności niezbędnej do jego przyznania. Wypłata następuje w formie bezgotówkowej na rachunek bankowy osoby uprawnionej.
Odmowa uwzględnienia wniosku:
- następuje w drodze decyzji;
- od decyzji odmawiającej przyznania „postojowego” przysługuje odwołanie do właściwego sądu.
WERYFIKACJA OKOLICZNOŚCI WSKAZANYCH PRZEZ SKŁADAJĄCEGO WNIOSEK
- Wymiana informacji pomiędzy ZUS a Krajową Administracją Skarbową – następuje porównanie przychodów zadeklarowanych przez przedsiębiorcę przychodów we wniosku o zwolnienie z przychodami wskazanymi dla celów podatkowych
- ZUS może występować do banków o przekazanie informacji dotyczących numerów rachunków bankowych osób uprawnionych do świadczenia postojowego
OBOWIĄZEK ZWROTU ŚWIADCZENIA
Nienależnie pobrane świadczenie podlega zwrotowi wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.
Nienależne będzie m.in. świadczenie, które zostało przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych oświadczeń lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenie albo zleceniodawcę lub zamawiającego.
5 lat od dnia wypłacenia przez ZUS nienależnego świadczenia postojowego → tyle czasu ma ZUS na wydanie decyzji zobowiązującej do zwrotu
3 lata od uprawomocnienia się decyzji o zwrocie → tyle wynosi okres przedawnienia dotyczący obowiązku zwrotu
Adwokat Jędrzej Łopatto